Διατροφή και Παιδικός Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1

Τι είναι διαβήτης;

Είναι μια χρόνια κατάσταση (νόσος) η οποία προκύπτει
από την απόλυτη ή σχετική ανεπάρκεια μιας ορμόνης που ονομάζεται ινσουλίνη η οποία εκκρίνεται από το πάγκρεας. Αυτή  η ορμόνη κρατά τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα μέσα σε επιτρεπτά όρια. Υπάρχουν δύο είδη διαβήτη, ο τύπου 1 και ο τύπου 2. Στα παιδιά και στους εφήβους εμφανίζεται
ο διαβήτης τύπου 1. Σε αυτή τη περίπτωση το πάγκρεας παράγει ίχνη ή καθόλου ινσουλίνη με αποτέλεσμα την εμφάνιση υψηλών τιμών γλυκόζης (σακχάρου) στο αίμα.
Μακροχρόνια υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα είναι δυνατόν να οδηγήσουν στις χρόνιες επιπλοκές του διαβήτη όπως πρόβλημα με τα μάτια (αμφιβληστροπάθεια, νεφροπάθεια, μακροαγγειακή νόσο κ.ά.). Γι' αυτό λοιπόν το
σώμα χρειάζεται υποκατάσταση της ινσουλίνης η οποία παρέχεται μέσω ημερησίας χορήγησης ινσουλίνης. Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει ο χρόνος και η σύνθεση των γευμάτων και των ενδιάμεσων γευματιδίων.

Γιατί το φαγητό είναι τόσο σημαντικό;

Το φαγητό το καταναλώνουμε κάθε μέρα και μας δίνει όλη την ενέργεια και τα απαραίτητα συστατικά που χρειάζεται το σώμα μας για να λειτουργήσει σωστά.

Δεν υπάρχει ειδική δίαιτα για παιδιά ή νεαρούς εφήβους με διαβήτη.

Το φαγητό πρέπει να βασίζεται στο γενικό πρότυπο υγιεινής διατροφής. Παρόλα αυτά υπάρχουν κάποια σημεία τα οποία θα τα ανιχνεύσουμε και θα τα μελετήσουμε. Στη
συνέχεια θα αποσαφηνίσουμε και θα εξηγήσουμε πότε και ποια φαγητά πρέπει να τρώγονται σε συγκεκριμένους χρόνους και γιατί αυτό είναι τόσο απαραίτητο.

Ποίοι είναι οι βασικότεροι στόχοι της υγιεινής διατροφής για τον διαβήτη;

Για να ακολουθήσει κανείς μια υγιεινή διατροφή έχοντας διαβήτη πρέπει να τηρεί τους εξής βασικούς κανόνες:

• Να τρώει συχνά γεύματα και σνακ
•  Να τρώει τρόφιμα τα οποία είναι πλούσια σε άμυλο με κάθε γεύμα και ενδιάμεσο γευματίδιο
•  Να μη χρησιμοποιεί τα διαβητικά προϊόντα του εμπορίου
• Να τρώει σύμφωνα με την όρεξή του
• Να επιλέγει ποικιλία τροφών από τις παρακάτω τροφικές ομάδες.

Ψωμί , πατάτες, μακαρόνια, ρύζι, δημητριακά
Τα τρόφιμα αυτά παρέχουν στη διατροφή μας ένα είδος υδατανθράκων γνωστό ως άμυλο. Όταν  καταναλώνουμε τα
παραπάνω τρόφιμα το άμυλο διασπάται στο σώμα μας σε μόρια γλυκόζης (σάκχαρα) τα οποία ελευθερώνονται και κυκλοφορούν στο αίμα. Αυτά τα μόρια γλυκόζης με τη
βοήθεια της ινσουλίνης θα χρησιμοποιηθούν από το σώμα για να παραχθεί ενέργεια. Η ενέργεια αυτή είναι απαραίτητη για την πραγματοποίηση όλων των καθημερινών
μας δραστηριοτήτων και ειδικότερα για την ανάπτυξη στα μικρά παιδιά.

Αμυλώδεις τροφές σε κάθε  κυρίως γεύμα

• Μακαρόνια
• Ψωμί
• Πίτα για σουβλάκι
• Πατάτες
• Ρύζι
• Δημητριακά
• Noodles

Αμυλώδεις τροφές σε κάθε ενδιάμεσο γευματίδιο

• Φρούτα
• Κέικ (φρούτων) πάντα με υπόδειξη σωστής ποσότητας από  διαιτολόγο
• Κουλουράκι Θεσσαλονίκης
• Μπισκότα, πάντα με υπόδειξη σωστής ποσότητας από
  διαιτολόγο
• Δημητριακά με γάλα
• Κριτσίνια
• Ποπ -κόρν

Ζάχαρη (σάκχαρα) και σακχαρώδη προϊόντα

Τρόφιμα της κατηγορίας αυτής προσφέρουν ένα άλλο είδος
υδατανθράκων γνωστά ως σάκχαρα. Όταν καταναλώνονται τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, διασπώνται σε μόρια γλυκόζης πάρα πολύ γρήγορα, προκαλώντας μια γρήγορη και απότομη αύξηση του σακχάρου στο αίμα.
Το σώμα δεν μπορεί να αντεπεξέλθει σε αυτή τη γρήγορη
αύξηση σακχάρου στο αίμα σε οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας. Τρόφιμα σαν κι αυτά πρέπει να καταναλώνονται σε στιγμές που το σώμα χρειάζεται μια γρήγορη και άμεση δόση ενέργειας π.χ. πριν την άσκηση ή όταν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα είναι χαμηλά (υπογλυκαιμία).
Καταναλώνοντας τα τρόφιμα αυτά οποιεσδήποτε άλλες ώρες θα προκαλέσουν γρήγορη αύξηση του σακχάρου
στο αίμα (υπεργλυκαιμία). Υψηλά επίπεδα σακχάρου προκαλούν δίψα, κούραση και συχνοουρία.
Φρούτα και λαχανικά
Είναι πλούσια σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία καθώς και σε φυτικές ίνες. Τα φρούτα επίσης περιέχουν φυσική ζάχαρη που ονομάζεται φρουκτόζη. Κάποια από αυτά είναι αρκετά γλυκά όπως τα σταφύλια και το καρπούζι και πρέπει να τρώγονται σε περιορισμένες ποσότητες (να συμβουλεύεστε πάντοτε το διαιτολόγο σας).
Αρκετά φρουτοποτά και χυμοί (νέκταρ) περιέχουν ζάχαρη και καλό είναι να αποφεύγονται. Να επιλέγονται οι χυμοί που αναγράφουν ¨χωρίς προσθήκη ζάχαρης¨ και ακόμα καλύτερα θα είναι να καταναλώνονται μαζί με κυρίως
γεύματα για μικρότερη αύξηση του σακχάρου στο αίμα.
Οι φυτικές ίνες που βρίσκονται στα φρούτα βοηθούν στον
καλύτερο έλεγχο του σακχάρου και πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στο καθημερινό διαιτολόγιο.

Λίπη -έλαια

Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν τρόφιμα που όπως όλοι
γνωρίζουμε έχουν υψηλή θερμιδική αξία. Λίπος συναντάται στο κρέας στο βούτυρο, στη μαργαρίνη, στο λάδι. Επίσης συναντάται στα παράγωγα του κρέατος, στο τυρί, στα επιδόρπια βασισμένα στη ζύμη (τυρόπιτες, λουκανικόπιτες, πίτσες, κέικ, μπισκότα, πατατάκια, γαριδάκια κ.α)
Εμείς οι Έλληνες σα λαός καταναλώνουμε τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερα λιπαρά. Καλό θα είναι λοιπόν από μικρή ηλικία τα παιδιά να μαθαίνουν να επιλέγουν τρόφιμα χαμηλά σε λιπαρά και  οι γονείς να επιλέγουν του σωστούς τρόπους μαγειρέματος. Ψήσιμο στο φούρνο, στο grill, στον ατμό, βράσιμο είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα σωστού τρόπου μαγειρέματος.

Γάλα και τα παράγωγά του (τυρί, γιαούρτι)

Τρόφιμα πλούσια σε ασβέστιο.

Το ασβέστιο είναι ένα πολύ σημαντικό ιχνοστοιχείο για τη σωστή ανάπτυξη των οστών και των δοντιών.
Γιαούρτι, τυρί σε σάντουιτς και δημητριακά σε γάλα
αποτελούν εξαίρετα επιδόρπια και γευματίδια. Θα πρέπει όμως να τονιστεί ότι αρκετά γιαούρτια που κυκλοφορούν στην αγορά για παιδιά περιέχουν αρκετές ποσότητες επιπρόσθετης ζάχαρης. Επιλέξτε λοιπόν αυτά στα οποία αναγράφεται η ένδειξη ¨χωρίς ζάχαρη¨. Προσέξτε ακόμη να μη πέσετε στην παγίδα των προϊόντων "light" τα οποία μπορεί να είναι χαμηλά σε λιπαρά αλλά δεν σημαίνει ότι δεν έχουν ζάχαρη γι' αυτό πάντοτε να ελέγχετε τις ετικέτες πριν αγοράσετε κάποιο προϊόν.

ΠΡΟΣΟΧΗ

Το γάλα περιέχει ένα φυσικό σάκχαρο που ονομάζεται λακτόζη. Όταν  καταναλώνεται το γάλα μόνο του σε
μεγάλες ποσότητες προκαλεί αύξηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Καλύτερα λοιπόν να συνδυάζεται με κάποια δημητριακά ή ένα τόστ παρά μόνο του.

Κρέας, ψάρι, αυγά, τυρί, όσπρια.

Τα τρόφιμα αυτά είναι πλούσια σε πρωτεΐνες. Οι πρωτεΐνες είναι δομικά συστατικά που χρειάζεται το σώμα για να χτιστεί! Από τα παραπάνω προϊόντα  καλό θα είναι να επιλέγονται αυτά με τα λιγότερα λιπαρά. Τρόφιμα σαν και αυτά πρέπει να περιλαμβάνονται δύο φορές στο καθημερινό διαιτολόγιο (μεσημέρι, βράδυ). Για τις
σωστές ποσότητες συμβουλευτείτε το διαιτολόγο σας.

Φυτικές ίνες

Οι φυτικές ίνες βρίσκονται κατά κανόνα στις αμυλώδεις τροφές. Τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες βοηθούν στην ανάπτυξη της αίσθησης του κορεσμού, βελτιώνουν πιθανά επεισόδια δυσκοιλιότητας και διάρροιας και προκαλούν μια σταδιακή και ομαλή αύξηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα όταν διασπώνται στο έντερο.

ΤΡΟΦΙΜΑ ΥΨΗΛΑ ΣΕ ΦΥΤΙΚΕΣ ΙΝΕΣ
Μαύρο ψωμί σίκαλης	Ρύζι Basmati
Πολύσπορο ψωμί	Φρούτα με τα φλούδια
Μαύρα κράκερ σικάλεως	Μπισκότα διαίτης
Πατάτες βρασμένες  με τα φλούδια	Όσπρια

 Παρατηρήσεις:

• παιδιά κάτω των πέντε ετών: Δεν πρέπει να καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες φυτικών ινών. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα την αίσθηση του κορεσμού, το ενοχλητικό φούσκωμα του μικρού στομαχιού τους και την αποχή τους από
  άλλα τρόφιμα που χρειάζονται εξίσου.
• παιδιά από πέντε μέχρι έντεκα χρονών: Μπορούν να ξεκινήσουν τις φυτικές ίνες στην διατροφή τους σε μεγαλύτερες ποσότητες.
• παιδιά πάνω από τα έντεκα έτη: Πρέπει να επιλέγουν τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες.

Άσκηση και γυμναστική

Είναι γνωστό ότι όλοι χρειαζόμαστε επιπλέον ενέργεια για την άσκηση. Το αίμα μας λοιπόν χρησιμοποιεί τα σάκχαρα για την παραγωγή ενέργειας. Για να μη χρησιμοποιήσει το σώμα μας όλα τα σάκχαρα από το αίμα και
μας οδηγήσει στην υπογλυκαιμία που αναφέραμε προηγουμένως, πρέπει πριν την άσκηση να δώσουμε στον οργανισμό μας επιπλέον σάκχαρα. Τι είδους σάκχαρα όμως
είναι αυτά, σε ποια ποσότητα προσλαμβάνονται και πότε πριν την άσκηση παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο. Υπερβολική ποσότητα τροφών σε υδατάνθρακες μπορούν να
μειώσουν την αθλητική επίδοση, ενώ σε μικρή ποσότητα δε θα φτάσουν για να παρέχουν την απαιτούμενη ενέργεια με αποτέλεσμα φαινόμενα υπογλυκαιμίας. Χρειάζεται τα παιδιά
να τρώμε ή να πίνουνε ένα σνάκ (γεύμα) αμέσως μετά την άσκηση και να το επαναλαμβάνεται μετά από 30 - 40 λεπτά. Το σώμα θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τη γλυκόζη από το αίμα για την παραγωγή ενέργειας γι΄ αυτό είναι πολύ σημαντικό να τρώμε μετά από κάθε φορά που ασκούμαστε.
Επειδή βέβαια όλα που αφορούν την άσκηση είναι εντελώς
υποκειμενικά και κάθε παιδί έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες να συμβουλεύεστε πάντα το διαιτολόγο σας για την σωστή ποσότητα φαγητού και τον κατάλληλο χρόνο
λήψης του.

Τι αναγράφεται στην ετικέτα

Για να διαπιστώσετε αν ένα τρόφιμο ή ποτό δεν έχει πρόσθετη ζάχαρη πρέπει να παρατηρήσετε προσεκτικά δύο σημεία:

• Τα συστατικά
• Τη διατροφική ανάλυση

Τα συστατικά
Αναγράφονται με σειρά βάρους. Αυτό σημαίνει ότι το συστατικό που αναγράφεται στην αρχή της λίστας καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος από το συγκεκριμένο προϊόν και αυτό που αναγράφεται στο τέλος, το μικρότερο. Για παράδειγμα:

• Αν η ζάχαρη είναι στην αρχή της λίστας, το ποτό ή το τρόφιμο περιέχει μεγάλη ποσότητα ζάχαρης.
• Πολλά τρόφιμα και ποτά αναγράφουν την ένδειξη "light". Αυτό όπως προαναφέρθηκε δε σημαίνει ότι περιέχουν λιγότερη ζάχαρη. Κάθε  άλλο!

Μπορεί να περιέχουν ακόμα μεγαλύτερη ποσότητα από το κανονικό για να βελτιώσουν τη γεύση του προϊόντος.
Υπάρχουν πολλά  ονόματα σακχάρου τα οποία θα
πρέπει να ελέγχονται όπως: σιρόπι γλυκόζης , ζάχαρη, σουκρόζη.

Διατροφική ανάλυση

Η διατροφική ανάλυση συχνά χρησιμεύει όταν θέλετε να συγκρίνετε δύο τρόφιμα της ίδιας κατηγορίας (δύο χυμούς ή δύο γιαούρτια για παράδειγμα). Μια τέτοια ανάλυση λοιπόν μπορεί να σας δώσει τις ακόλουθες πληροφορίες: